Ιστορία
Το Γουδί είναι χωριό της επαρχίας Πάφου, στην κοιλάδα της Χρυσοχούς. Βρίσκεται κτισμένο 100 μέτρα πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας και είναι απλωμένο σε μια ήπια πλαγιά μεταξύ 60 και 120 μέτρων.
Το χωριό δέχεται μια μέση ετήσια βροχόπτωση γύρω στα 575 χιλιοστόμετρα και στην περιοχή του καλλιεργούνται σιτηρά, όσπρια, καπνός, νομευτικά φυτά, λαχανικά, αμπέλια, εσπεριδοειδή, αμυγδαλιές, ελιές και χαρουπιές. Σήμερα στο χωριό λειτουργούν δύο ελαιoπιεστήρια.
Το Γουδί γνώρισε συνεχή πληθυσμιακή αύξηση μέχρι το 1960, ενώ αργότερα άρχισε η μείωση των κατοίκων λόγω της αστυφιλίας και της μετανάστευσης , που κτύπησε όλα τα χωριά της περιοχής.
Συγκεκριμένα οι κάτοικοι της κοινότητας το 1881 αριθμούσαν τους 110, αυξήθηκαν στους 199 το 1911, στους 218 το 1931 και στους 277 το 1960. Μετά το 1960, αρχίζει να εμφανίζεται το φαινόμενο της αστυφιλίας και της μετανάστευσης, με αποτέλεσμα το 1973 ο πληθυσμός να μειωθεί στους 175 και το 1982 στους 165. Στην απογραφή που έγινε το 2001 οι κάτοικοι του Γουδίου ανέρχονταν στους 156.
Το Γουδί συνδέεται στα Νότια και Νοτιοανατολικά με τα χωριά Χόλη και Σκούλλη και στα Ανατολικά με τον κύριο δρόμο Πάφου-Πόλης.
Απέχει 6 χιλιόμετρα από την Πόλη και έχει απόσταση 250 μέτρων από τον ποταμό της Χρυσοχούς.
Η σημαντικότερη πηγή που υπάρχει για την προέλευση του σημερινού οικισμού, είναι ο Μας Λατρί, που μνημονεύει το χωριό με τις ονομασίες Vouti . Ο ίδιος o συγγραφέας το περιλαμβάνει στον κατάλογο των λουζινιανοβενετικών βασιλικών κτημάτων και μαζί με άλλα έντεκα χωριά, το κατάταξε στην επαρχία της Χρυσοχούς.
Ο Ι. Κ. Περιστιάνης, σημειώνει πως στο Γουδί, τα γράμματα διδάχτηκαν πριν από την αγγλική κατοχή. Όμως ο συγγραφέας παρατηρεί, ότι οι μαθητές διδάσκονταν μόνον ανάγνωση.
Για την ονομασία του χωριού, σύμφωνα προς μια ερμηνεία, προήλθε από το όνομα του πρώτου οικιστή ή ιδιοκτήτη της περιοχής, που πιθανό να λεγόταν Γουδής. Πιθανό όμως να προέρχεται και από τη λέξη βούττημα (=βύθισμα στο νερό) ή βουττίν (=μικρό πιθάρι).
Ξενάγηση
Μέσα στην κοιλάδα της Χρυσοχούς γεννήθηκε το Γουδί, ή αλλιώς, σύμφωνα με αρχαιότερες εκδοχές, τo Voudi ή Vuti. Μέσα από την περιήγηση στο χωριό, θα συναντήσουμε παλαιότερα κτίσματα, όπως το παλιό δημοτικό σχολείο, την εκκλησία, την προτομή του ήρωα Χατζηγιάννη Γεώργιου, παραδοσιακά και σύγχρονα σπίτια, καφενεία, αλλά και ένα παραδοσιακό ελαιοτριβείο. Ας γνωρίσουμε όμως, καλύτερα το χωριό, μέσα από μια σύντομη περιπλάνηση.
Το χωριό διαπερνά ένας ποταμός, γνωστός με το όνομα Τζερέπης, ο οποίος χαράζει με την πορεία του, τα σύνορα ανάμεσα στην παραδοσιακή και τη σύγχρονη κοινότητα. Το σημείο συνένωσης της παραδοσιακής με τη σύγχρονη κοινότητα, αποτελεί ένα πέτρινο γεφύρι. Η παραδοσιακή πλευρά του χωριού, σηματοδοτείται από σπίτια φτιαγμένα από πέτρα, με κάπως στενά δρομάκια, εν αντιθέσει με τη εκσυγχρονισμένη πλευρά του, όπου τα σπίτια είναι κτισμένα με σύγχρονα υλικά δόμησης, με ευρύχωρους δρόμους πλαισιωμένους από πεζοδρόμια. Περιδιαβαίνοντας από την παλαιά στη σύγχρονη πλευρά του χωριού, έχεις την αίσθηση πως ταξιδεύεις στο χρόνο, από την αρχαιότητα στις μέρες μας.
Γενικά, τα σπίτια είναι διάσπαρτα σ’ όλη την έκταση του χωριού. Ο πυρήνας του χωριού βρίσκεται στα δυτικά υψώματα της κοιλάδας της Χρυσοχούς, ενώ το υπόλοιπο χωριό, απλώνεται τόσο στην αγκαλιά της κοιλάδας, όσο και στα ανατολικά της υψώματα, με αραιά σπιτάκια. Όσα από τα σπίτια είναι κτισμένα σε κάποιο από τα υψώματα, έχουν την τύχη ν’ αγναντεύουν τη θάλασσα.
Περιδιαβαίνοντας στο χωριό, υπάρχουν έκδηλα τα σημάδια, που συνθέτουν την πραγματικότητα των κατοίκων του χωριού. Λόγου χάρη, στο χωριό επιζούν, μέχρι τις μέρες μας, δυο καφενεία, τα οποία παραδοσιακά ψυχαγωγούν τους άνδρες του χωριού.
Επιπρόσθετα, ακόμη και σήμερα, λειτουργεί το ένα από τα δυο ελαιοτριβεία του χωριού, γεγονός που μαρτυρεί τη συνήθεια των κατοίκων του χωριού, να παράγουν το παραδοσιακό ελαιόλαδο.
Η περιπλάνηση στο χωριό, οδηγεί σ’ ένα γραφικό κτίσμα, στο παλιό δημοτικό σχολείο, το οποίο ορθώνεται μελαγχολικό, προδίδοντας πως γι’ αυτό, ο χρόνος έχει σταματήσει πριν μερικές δεκαετίες. Το δημοτικό σχολειό, λειτούργησε για πρώτη φορά, σύμφωνα με τον κοινοτάρχη, το 1930. Από τότε για μισό αιώνα περίπου, συγκεκριμένα μέχρι το 1979, το σχολείο παρά τις δυσκολίες, κατάφερε να μεταλαμπαδεύσει τις βασικές γνώσεις, στα μικρά παιδιά του χωριού. Στις μέρες μας, τα παιδιά του χωριού δέχονται την δημοτική εκπαίδευση, σε διάφορα σχολεία της Πόλης Χρυσοχούς. Είναι ιδιαίτερα αξιοσημείωτο, πως οι κάτοικοι του χωριού, σύμφωνα με τον Ι.Κ. Περιστιάνη, ήρθαν σ’ επαφή με μια υποτυπώδη εκπαίδευση, πριν από την ίδρυση του σχολείου. Σαφέστερα, αποτυπώνεται η άποψη, πως στο Γουδί διδάσκονταν «ανάγνωσιν» πριν την αγγλική κατοχή ή αλλιώς, πριν τα τέλη του 19ου αιώνα.
Η καρδιά του χωριού, κοσμείται από ένα παλαιό κτίσμα, το οποίο στέκεται ατάραχο για αιώνες, την εκκλησία του χωριού. Το εκκλησιαστικό οικοδόμημα του χωριού, είναι αφιερωμένο στον Άγιο Γεώργιο. Το 1927 κρίθηκε αναγκαία η συντήρηση, αλλά και η επέκταση της εκκλησίας του Αγίου Γεωργίου. Περισσότερες πληροφορίες για τις εκκλησίες του χωριού, μπορείτε να βρείτε στην σχετική σελίδα. Στον περίβολο της εκκλησίας, βρίσκεται η προτομή του ήρωα του χωριού, Χατζηγιάννη Γεώργιου.
Ο Χατζηγιάννης Γεώργιος, με τον αγώνα του κατέκτησε μια σημαντική θέση στην ιστορία του χωριού. Ο ήρωας γεννήθηκε στο χωριό, στις 9 Νοεμβρίου το 1946, επιδεικνύοντας ιδιαίτερη αγάπη στην μόρφωση και στον αθλητισμό, όπου και διακρίθηκε. Η αγάπη του για τα γράμματα, τον οδήγησαν στο Γυμνάσιο της Πόλεως Χρυσοχούς, αλλά και στην επιθυμία να συνεχίσει τις σπουδές του. Ο Χατζηγιάννης φιλοδοξούσε να παρακολουθήσει την ιατρική, για να βοηθήσει τον συνάνθρωπό του.
Η πραγματικότητα για τον Χατζηγιάννη, αποδείχθηκε σκληρή, ήδη από τα παιδικά του χρόνια. Κατά την διάρκεια του Εθνικού Απελευθερωτικού Αγώνα κατά των Άγγλων, ο πατέρας του, Σπύρος Χατζηγιάννης, μέλος της Ε.Ο.Κ.Α, συνελήφθηκε και στη συνέχεια οδηγήθηκε στα στρατόπεδα. Τότε, ο μικρός Χατζηγιάννης, ανάδειξε μέσα από τα λόγια του το ηρωικό μεγαλείο της ψυχής του. Ειδικότερα, ο Χατζηγιάννης απευθυνόμενος στην μητέρα του είπε: «Αν ήμουνα μεγάλος, μάνα, θα γραφόμουνα στις τάξεις της Ε.Ο.Κ.Α, για να διώξω τους Άγγλους και να ελευθερώσω τον πατέρα μου». Το ψυχικό του σθένος διαφαίνεται έντονα και μέσα από το αλύγιστο ήθος που επέδειξε, όταν αναγκάστηκε από τους Άγγλους, σε ηλικία μόλις δέκα χρονών, να τρέχει ασταμάτητα στο δρόμο του χωριού.
Μερικά χρόνια αργότερα, στις 10 Αυγούστου το 1964, ενώ υπηρετούσε σε φυλάκιο της Πόλης Χρυσοχούς, δέχτηκε ένα ακαριαίο κτύπημα από τούρκικη σφαίρα στο κεφάλι. Το χωριό τιμά την μνήμη του, αφενός ανεγείροντας μνημείο, όπως έχει ήδη αναφερθεί, στο προαύλιο της εκκλησίας, και αφετέρου χαρίζοντας το όνομά του σε δρόμο του χωριού.
Χωρίς αμφιβολία, το Γουδί είναι ένα από τα χωριά του νησιού, που εντυπωσιάζουν με την πρωτότυπη δόμησή τους, πάνω στην πλαγιά της κοιλάδας Χρυσοχούς. Συνοψίζοντας, την εικόνα του χωριού, που βρίσκεται σε απόσταση μόλις πέντε χιλιομέτρων από τη Πόλη Χρυσοχούς, συνθέτουν το γραφικό γεφύρι, που ενώνει την παραδοσιακή με την σύγχρονη κοινότητα, η αρχαία εκκλησία του Αγίου Γεωργίου με το μνημείο του τοπικού ήρωα, το δημοτικό σχολείο, το ελαιοτριβείο και τα καφενεία. Αναντίλεκτα, μέσα από την περιήγηση, αναδύονται σημαντικές πτυχές από την καθημερινότητα των κατοίκων, άλλα και την ιστορική διαδρομή του χωριού.
Έργα
Το Κοινοτικό Συμβούλιο Γουδίου, μέσα στα πλαίσια των προσπαθειών του για αναβάθμιση της ποιότητας του τρόπου ζωής των κατοίκων, έχει εκτελέσει μια σειρά από έργα υποδομής και εξωραϊσμού.
Μερικά από τα πιο επείγοντα και σοβαρά έργα που έγιναν είναι:
- Κατασκευή νέων δρόμων και πεζοδρομίων μέσα στην κοινότητα.
- Αντικατάσταση του παλιού συστήματος υδατοπρομήθειας με νέες διασωληνώσεις.
- Κατασκευάσθηκαν νέες δεξαμενές νερού στην περιοχή Βουνιά, που βρίσκεται σε πιο ψηλό σημείο για να καλύπτει τις ανάγκες ολόκληρης της κοινότητας.
Το κοινοτικό συμβούλιο συνεχίζει τις προσπάθειες του για να μετατρέψει την κοινότητα σε μια σύγχρονη και ανθρώπινη κοινότητα, έχει ήδη προγραμματίσει τα πιο κάτω έργα:
- Κατασκευή νέων κοινοτικών κτιρίων στον πυρήνα της κοινότητας, που θα περιλαμβάνει γραφεία για τις ανάγκες του κοινοτικού συμβουλίου, ιατρείο, αίθουσα εκδηλώσεων, πλατεία για υπαίθριες εκδηλώσεις καθώς επίσης και πάρκο με παιγνιδότοπο, φωτισμό, παγκάκια και αρκετούς χώρους πρασίνου. Στην ίδια περιοχή θα δημιουργηθεί και αμφιθέατρο.
- Επισκευή του περιτοιχίσματος του κοιμητηρίου της κοινότητας.
- Θα γίνει εξωραϊστικό έργο για ανάδειξη του γεφυριού της κοινότητας, που βρίσκεται λίγο πριν το πυρήνα του χωριού.
- Θα γίνει εξωραϊσμός της παλιά βρύσης, που βρίσκεται δίπλα από τα κτίρια του παλιού δημοτικού. Επίσης θα επιδιορθωθούν τα περιτοιχίσματα του σχολείου και τα πεζοδρόμια, καθώς θα γίνει και διαπλάτυνση του δρόμου.
Ποταμός
Ο ποταμός που διαπερνά το Γουδί είναι ο ποταμός Χρυσοχούς και πηγάζει από τα βουνά του Σταυρού της Ψώκας. Το μήκος του ποταμού είναι περίπου 20 χιλιόμετρα (από το Σταυρό της Ψώκας). Η ροή του είναι συνεχής ακόμα και το καλοκαίρι.
Ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα είναι η πορεία του ποταμού. Ο ποταμός περνά από τη μέση του χωριού, χωρίζοντας το στα δυο. Τα δυο αυτά μέρη ενώνει ένα όμορφο πέτρινο γεφύρι.
Η άγρια βλάστηση και η πλούσια πανίδα του ποταμού γοητεύουν τον κάθε επισκέπτη. Ανάμεσα στις εικόνες που συναντά ο επισκέπτης του ποταμού, είναι πάπιες να κολυμπούν στα νερά του και «ανθρωποπούλια» να απολαμβάνουν την ηρεμία του τοπίου. Με λίγα λόγια, ο επισκέπτης του ποταμού θα έχει την ευκαιρία να θαυμάσει ένα πλούσιο βιότοπο. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε που καθηγητές και φοιτητές έρχονται στον ποταμό για να μελετήσουν την άγρια βλάστηση.
Τέλος, αξίζει να γνωρίζει κανείς πως η μόνη υπερχείλιση του ποταμού έγινε το 1962 και αυτή προκάλεσε αρκετές ζημιές στα σπίτια του χωριού.
Πηγή:
Στέλιος Νεοπτολέμου, κοινοτάρχης Γουδιού
Αγροτουρισμός
Ξέγνοιαστες διακοπές στα χωριά της Κύπρου με οδηγούς την Παράδοση και τη Φύση.
Το πρόγραμμα του Αγροτουρισμού άρχισε να εφαρμόζεται από τον Κυπριακό Οργανισμό Τουρισμού το 1992. Στο πρόγραμμα αυτό συμμετέχουν όσοι επιθυμούν να μετατρέψουν τις υφιστάμενες κατοικίες σε τουριστικά καταλύματα, παραδοσιακά εστιατόρια, τουριστικά μαγαζάκια και πολιτιστικά κέντρα. Όλα αυτά πρέπει να έχουν χαρακτήρα που να εντάσσεται στο παραδοσιακό περιβάλλον της κοινότητας.
Για την υλοποίηση του αγροτουριστικής πολιτικής και ανάπτυξης εμπλέκονται αρκετοί φορείς όπως ο Κυπριακός Οργανισμός Τουρισμού, το Τμήμα Αρχαιοτήτων, το Τμήμα Πολεοδομίας και Οικήσεως, το Υπουργείο Γεωργία, Φυσικών Πόρων και Περιβάλλοντος, οι Κοινοτικές Αρχές, οι Τοπικοί Πολιτιστικοί Σύλλογοι οι Σύνδεσμοι Αποδήμων, οι ιδιοκτήτες σπιτιών, οι αρχιτέκτονες, ο Σύνδεσμος Πολιτισμικού Τουρισμού και Ειδικών Ενδιαφερόντων, οι Ξεναγοί και τα Τουριστικά Γραφεία.
Ο Αγροτουρισμός προσφέρει στο ντόπιο και ξένο τουρίστα, την ευκαιρία να περάσει στις διακοπές του κοντά στη φύση και κοντά στους απλούς και φιλόξενους ανθρώπους της κυπριακής υπαίθρου, να γνωρίσει τα ήθη και τα έθιμα, τον παραδοσιακό αρχιτεκτονικό χαρακτήρα, να δοκιμάσει την παραδοσιακή κυπριακή κουζίνα και τα παραδοσιακά προϊόντα του τόπου και να θαυμάσει τα διάφορα είδη λαϊκής παράδοσης και τέχνης. Επίσης έχει την ευκαιρία να γνωρίσει τον αγροτικό τρόπο ζωής και πολλές φορές να συμμετάσχει στις αγροτικές εργασίες αν το επιθυμεί.
Σήμερα ο Αγροτουρισμός αποτελεί ένα ζωντανό κομμάτι του κυπριακού τουρισμού που περιλαμβάνει σε όλη την Κύπρο παραδοσιακά καταλύματα ιστορικής αξίας, έτοιμα να προσφέρουν μια νέα πρόταση διακοπών.
Σε αυτά τα αναπαλαιωμένα καταλύματα ο τουρίστας θα βρει αμέσως μια ζεστή ατμόσφαιρα που θα του μείνει αξέχαστη. Παράλληλα θα ζήσει πολλές ευχάριστες εκπλήξεις έξω στη φύση, με περίπατους στα καταπράσινα μονοπάτια, με κολύμπι σε καταγάλανα νερά, με επισκέψεις σε ιστορικά μοναστήρια και αρχαιολογικού χώρους και γενικά την μοναδικότητα που προσφέρουν τα κυπριακά χωριά.
Στην Κοινότητα μας λειτουργούν, μέσα στα πλαίσια του Αγροτουρισμού, τα κάτωθι καταλύματα:
- Κατάλυμα Δημήτρης Σπανός
Πρόκειται για ένα συγκρότημα με τέσσερα διαμερίσματα. Τα δυο με δύο υπνοδωμάτια και τα υπόλοιπα ενός υπνοδωματίου. Το συγκρότημα είναι εξοπλισμένο μ’ όλες τις σύγχρονες ανέσεις καθώς και πισίνα. - Κατάλυμα Νέστορα Μιχαήλ
Ένα συγκρότημα τεσσάρων παραδοσιακών διαμερισμάτων των δύο υπνοδωματίων. Παρέχει όλες τις ανέσεις και πισίνα. - Συγκρότημα Επαύλεων Τάκη Παπάμιχαηλ
Αποτελείται από τέσσερις επαύλεις πολυτελείας που διαθέτουν η κάθε μια ανεξάρτητη πισίνα. - Παραδοσιακή Έπαυλη του Ανδρέα Μαλλούπα με ανεξάρτητη πισίνα
- Διατηρητέο συγκρότημα Σάββα Μιχαήλ
Αποτελείται από τρία διαμερίσματα των δύο υπνοδωματίων. Διαθέτει όλες τις σύγχρονες ανέσεις καθώς και ενιαία πισίνα. - Παραδοσιακή Έπαυλη Νίκου Θεμιστοκλέους με πισίνα
Ελαιοκαλλιέργεια
Περιδιαβαίνοντας κανείς στο Γουδί παρατηρεί πως υπάρχουν αρκετά ελαιόδεντρα. Η καλλιέργεια της ελιάς είναι μια από τις ασχολίες των κατοίκων του χωριού. Πιο κάτω σας παρουσιάζουμε μερικές από τις εργασίες των ελαιοκαλλιεργητών.
Φροντίδα του εδάφους και καταπολέμηση «εχθρών»
Ανάμεσα στις βασικότερες εργασίες των ελαιοκαλλιεργητών είναι η φροντίδα του εδάφους. Ειδικότερα, αυτοί προχωρούν στην καλλιέργεια της γης, με σκοπό να απαλλαγεί από οτιδήποτε μπορεί να επηρεάσει αρνητικά τη γονιμότητα της, όπως τα ζιζάνια. Επιπρόσθετα, προχωρούν στη σωστή λίπανση των ελαιώνων για να εμπλουτίσουν το καλλιεργούμενο έδαφος με τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά.
Επίσης, οι ελαιοκαλλιέργητες καταπολεμούν τους εχθρούς και τις ασθένειες των ελιών. Ένας από τους σοβαρότερους εχθρούς των ελαιόδεντρων είναι ο δάκος, ένα έντομο που καταστρέφει τον καρπό της, και ο οποίος καταπολεμείται με ψεκασμούς στη σωστή εποχή.
Άρδευση
Η σωστή άρδευση είναι απαραίτητη για την καρποφορία των ελαιόδεντρων. Οι ελαιοκαλλιεργητές γνωρίζουν πως το φθινόπωρο τα δέντρα χρειάζονται αρκετό νερό, γιατί σε αντίθετη περίπτωση, οι καρποί συρρικνώνονται και ως εκ τούτου η ποιότητα του ελαιολάδου υποβαθμίζεται.
Κλάδεμα
Το κλάδεμα των ελαιόδεντρων αποτελεί μια από τις πιο σημαντικές καλλιεργητικές φροντίδες των ελαιοκαλλιεργητών. Οι καλλιεργητές κλαδεύουν τα ελαιόδεντρα για να αυξήσουν την καρποφορία τους αλλά και για να διευκολυνθούν κατά τη συλλογή των καρπών.
Το μάζεμα των ελιών
Το μάζεμα των ελιών που θα χρησιμοποιηθούν για την παραγωγή ελαιολάδου γίνεται με το ραβδισμό ή διαφορετικά το «βάκλισμα» των ελαιόδεντρων. Συγκεκριμένα, οι χωρικοί μ’ ένα ξύλινο ραβδί, τη «βάκλα», χτυπούν το δέντρο με σκοπό την πτώση των καρπών του στο έδαφος. Έπειτα, οι καρποί τοποθετούνται είτε σε σακιά είτε σε πλαστικά ή ξύλινα κιβώτια και μεταφέρονται στο ελαιοτριβείο. Αξίζει να σημειωθεί πως στο χωριό λειτουργούν δυο μύλοι.
Πηγή:
Μελέτη από την ιστοσελίδα www.moa.gov.cy με τίτλο «Η καλλιέργεια της ελιάς», έκδοση 2/2005, Λευκωσία- Κύπρος
